เกี่ยวกับจังหวัด

ตราประจำจังหวัดสระแก้ว

ประวัติความเป็นมา

•           ชื่อจังหวัดสระแก้ว        มีที่มาจากชื่อสระน้ำโบราณในพื้นที่อำเภอเมืองสระแก้ว ซึ่งมีอยู่ 2 สระ  ในสมัยกรุงธนบุรี ประมาณปี พ.ศ. 2324 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช เมื่อครั้งทรงเป็นสมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกเป็นแม่ทัพยกไปตีประเทศกัมพูชา (เขมร) ได้แวะพักกองทัพที่บริเวณสระน้ำทั้งสองแห่งนี้ กองทัพได้อาศัยน้ำจากสระใช้สอย ได้ขนานนามสระทั้งสองว่า "สระแก้ว สระขวัญ" และได้นำน้ำจากสระทั้งสองแห่งนี้ใช้ในการประกอบพิธีถือน้ำพิพัฒน์สัตยา โดยถือว่าเป็นน้ำบริสุทธิ์

•          สระแก้วเดิมมีฐานะเป็นตำบลซึ่งสมัยก่อนทางราชการได้ตั้งเป็นด่านสำหรับตรวจคนและสินค้า เข้า-ออก มีข้าราชการตำแหน่งนายกองทำหน้าที่เป็นนายด่าน จนถึงปี พ.ศ.2452 ทางราชการจึงได้ยกฐานะขึ้นเป็นกิ่งอำเภอ ชื่อว่า "กิ่งอำเภอสระแก้ว" ขึ้นอยู่ในการปกครองของอำเภอกบินทร์บุรี โดยใช้ชื่อสระน้ำเป็นชื่อกิ่งอำเภอมาจนถึงปัจจุบัน ต่อมาเมื่อวันที่ 23 กรกฎาคม 2501 ซึ่งได้มีพระราชกฤษฎีกา  ยกฐานะขึ้นเป็นอำเภอชื่อว่า "อำเภอสระแก้ว" ขึ้นอยู่ในการปกครองของ จังหวัดปราจีนบุรีและต่อมาเมื่อ 1 ธันวาคม 2536 ได้มีพระราชบัญญัติจัดตั้งจังหวัดสระแก้วขึ้น ประกาศใน ราชกิจจานุเบกษาฉบับพิเศษ เล่มที่ 110 ตอนที่ 125 ลงวันที่ 2 กันยายน 2536 เป็นผลให้จังหวัดสระแก้ว ได้เปิดทำการใน วันที่ 1 ธันวาคม 2536 โดยเป็นจังหวัดที่ 74 ของประเทศไทย

•  

ตามรอยประวัติศาสตร์

        จังหวัดสระแก้วมีประวัติความเป็นมาที่ยาวนานนับ 4,000 ปี ตั้งแต่ยุคหินใหม่-ยุคโลหะ โดยมีการ ค้นพบวัตถุโบราณที่บ้านโคกมะกอก ตำบลเขาสามสิบ อำเภอเขาฉกรรจ์ ในยุคต่อมาก็มีการค้นพบโบราณ วัตถุอีก เช่น ที่อำเภออรัญประเทศและเขตอำเภอตาพระยา แสดงหลักฐานว่าสระแก้วเคยเป็นชุมชน สำคัญที่มีความเจริญรุ่งเรืองในยุคเจนละทวารวดี  มีอารยธรรมและวัฒนธรรมเป็นของตนเอง  และมีกษัตริย์หรือผู้ครองเมืองนับถือศาสนาฮินดู  ลัทธิไศวนิกายและไวษณพนิกาย  ดังจะเห็นได้จาก โบราณสถานและจารึกรูปอักษรปัลลวะต่าง ๆ ที่ปรากฏที่ปราสาทเขาน้อย เขตอำเภออรัญประเทศ ซึ่งถือกันว่าเป็นหลักฐานบันทึกศักราชที่เก่าที่สุดในกลุ่มจารึกรุ่นแรกที่พบในประเทศไทย สร้างขึ้นราวปีพุทธศักราช 1180

•         นอกจากนี้ยังพบหลักฐานความเจริญของอารยธรรมขอมระหว่างพุทธศตวรรษที่ 15-16 ในแถบนี้ อย่างมากมาย มีทั้งปราสาทอิฐ ปราสาทหิน เตาเผาเครื่องถ้วย และคูเมืองโปราณที่ยังหลงเหลือร่องรอย ปรากฏในปัจจุบัน เช่น จารึกพบที่ปราสาทสล็อกก็อกธมอีก 2 หลัก ซึ่งในระหว่างพุทธศตวรรษที่ 15 ปราสาทสด๊อกก๊อกธมได้ถูกสร้างขั้นเพื่อเป็นเทวสถานของพระศิวะ ดังข้อความในจารึกสล็อกก็อกธมหลักที่ 1 ได้กล่าวถึงว่าในปีพุทธศักราช 1480 พระเจ้าชัยวรมันที่ 4 โปรดให้นำศิลาจารึกมาปักไว้ที่ปราสาท สล็อกก็อกธม เพื่อประกาศห้ามเรียกข้าของเทวสถานแห่งนี้ ไปใช้ในกิจการอื่น แต่ให้ข้าของเทวสถาน ได้บำรุงรักษาและบูชาพระศิวลึงค์หรือรูปเคารพ ซึ่งได้ประดิษฐานอยู่ ณ เทวสถานสล็อกก็อกธมนี้ตลอดไป ส่วนจารึกอีกหลักหนึ่งได้กล่าวสรรเสริญ พระเจ้าอาทิตยวรมันที่ 2 ซึ่งได้ทรงบูรณะโบราณสถานแห่งนี้จนสำเร็จ พร้อมจารึกที่เกี่ยวกับอารยธรรม และศาสนา เป็นต้น

•      จากจารึกและโบราณสถานที่พบนี้ สามารถบ่งบอกให้ทราบถึงระบบการปกครองของอาณาจักรขอม โบราณบนผืนแผ่นดินสระแก้วแห่งนี้  เปรียบเสมือนมรดกทางภูมิปัญญาของบรรพชนที่มีคุณค่าเป็น คุณประโยชน์ต่อการศึกษายิ่ง

ที่ตั้งและอาณาเขต

•              จังหวัดสระแก้ว ตั้งอยู่ภาคตะวันออกของประเทศไทย อยู่ห่างจากกรุงเทพฯ 256 กม. มีเนื้อที่ประมาณ 7,195.436 ตารางกิโลเมตร หรือ ประมาณ 4,496,962 ไร่ มีอาณาเขตติดต่อกับจังหวัด ใกล้เคียง ดังนี้

• •  ทิศเหนือ          ติดต่อกับ อำเภอครบุรี จังหวัดนครราชสีมา
                          และ อำเภอละหานทราย  จังหวัดบุรีรัมย์

  • ทิศใต้              ติดต่อกับ อำเภอสอยดาว จังหวัดจันทบุรี

  • ทิศตะวันออก      ติดต่อกับ ราชอาณาจักรกัมพูชา

  • ทิศตะวันตก       ติดต่อกับ อำเภอกบินทร์บุรี อำเภอนาดี
                         จังหวัดปราจีนบุรี  และอำเภอสนามชัยเขต
                         จังหวัดฉะเชิงเทรา

  สถานที่ท่องเที่ยวต่าง ๆ

  ศาลหลักเมือง จัดสร้างตามแบบมาตรฐานของกองสถาปัตยกรรม กรมศิลปากร ภายในศาลประดิษฐานเสาหลักเมือง ซึ่งเป็นไม้ชัยพฤกษ์ที่มีคุณลักษณะต้องตามโบราณราชประเพณี   และแผ่นทองดวงเมืองที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเจิม ศาลแห่งนี้เกิดจากความร่วมมือร่วมแรงร่วมใจสร้างขึ้นเพื่อเป็นสัญลักษณ์แห่งความจงรักภักดีแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชการที่ 9 และเป็นศูนย์รวมขวัญกำลังใจ ความสามัคคีในหมู่พสกนิกร ชาวสระแก้ว      สระแก้ว สระขวัญ เป็นน้ำศักดิ์สิทธิ์ มีประวัติว่าในสมัยกรุงธนบุรี เมื่อคราวเจ้าพระยาจักรี (ทองด้วง) ได้รับมอบหมายจากพระเจ้ากรุงธนบุรีให้ยกทัพไปปราบปรามความไม่สงบในกัมพูชา จึงเป็นสัญลักษณ์ของความศักดิ์สิทธิ์เป็นสิริมงคลซึ่งเป็นที่มาของชื่อจังหวัดสระแก้ว น้ำในสระแห่งนี้ยังเคยถูกนำไปใช้ในพิธีถือน้ำพระพิพัฒน์สัตยาอีกด้วย      อ่างเก็บน้ำท่ากระบาก เป็นอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ อันเนื่องมาจากพระราชดำริที่จะปรับปรุงระบบชลประทานในเขตพื้นที่ราบเชิงเขา เป็นเขื่อนดินสูง บริเวณโดยรอบเป็นป่าโปร่ง ปลูกต้นไม้พันธุ์ต่างๆ ทั้งไม้ยืนต้นและไม้ประดับ เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีทิวทัศน์สวยงาม      น้ำตกท่ากระบาก ตัวน้ำตกมีถึง 3 ชั้น แต่ละชั้นห่างกันประมาณ 400-500 เมตร เบื้องล่างของแต่ละชั้นเป็นแอ่งน้ำลงเล่นน้ำได้      อุทยานแห่งชาติปางสีดา อาณาเขตทางด้านทิศเหนือทั้งหมดกับด้านทิศตะวันตกบางส่วนมีแนวป่าต่อเนื่องกับอุทยานแห่งชาติทับลาน สภาพป่าเป็นภูเขาสูงชันสลับซับซ้อน ทั้งป่าดิบชื้น ป่าดิบเขา ป่าดิบแล้ง ป่าเต็งรัง และป่าทุ่งหญ้า เป็นต้น เป็นป่าที่มีความสมบูรณ ์ประกอบด้วยสัตว์ป่าหายากและนกกว่า 300 ชนิด เป็นแหล่งจระเข้น้ำจืดที่ยังเหลืออยู่และยังเป็นแหล่งกำเนิดของต้นน้ำลำธารหลายสาย      เขาฉกรรจ์ เป็นเขาหินปูน สันเขาด้านยาวทำมุม 90 องศากับทิศเหนือและทิศใต้ จัดให้เป็นสวนรุกขชาติเขาฉกรรจ์ ของกรมป่าไม้และเป็นที่อยู่ของลิงป่าและฝูงค้างคาวนับล้านๆ ตัว บินออกมาในตอนเย็นเป็นสายยาว      วัดถ้ำเขาฉกรรจ์ เป็นวัดในพระพุทธศาสนานิกายมหายาน ภายในวัดประกอบด้วยพระอุโบสถ เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก กุฏิสงฆ์เป็นอาคารครึ่งตึกครึ่งไม้มีบันไดขึ้นไปถึงยอดเขา ในเขาฉกรรจ์มีถ้ำเล็กถ้ำน้อยอยู่ถึง 72 ถ้ำ ที่นิยมเข้าไปชม ได้แก่ ถ้ำมืด ถ้ำหนุมาน ถ้ำเขาทะลุ ถ้ำมหาหิงส์ ถ้ำน้ำทิพย์ และถ้ำแก้วพลายชุมพล และยังรอยพระพุทธบาทจำลองที่ถ้ำเขาทะลุ      อ่างเก็บน้ำเขาสามสิบ มีการจัดกิจกรรมที่น่าสนใจ ได้แก่ ดูดาว ดูนก เดินป่าศึกษาธรรมชาติ มีเส้นทางศึกษาธรรมชาติ 3 เส้นทาง โดยเจ้าหน้าที่และชาวบ้านนำทาง กิจกรรมที่นี่เรียกได้ว่าเป็นแบบ "ค่ำคืนดูดาว ตื่นเช้าดูนก"      เขื่อนพระปรง เป็นเขื่อนสำหรับการชลประทานที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในจังหวัดสระแก้ว พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นป่าในเขตอุทยานแห่งชาติปางสีดาที่ถูกน้ำท่วม ทำให้มีทิวทัศน์สวยงามเป็นแหล่งอาศัยของนกหลายชนิด และยังอุดมสมบูรณ์ไปด้วยปลาน้ำจืดนานาชนิด เหมาะสำหรับการท่องเที่ยวชมธรรมชาติ      ปราสาทบ้านน้อย เป็นปราสาทที่มีแนวกำแพง 2 ชั้น กำแพงชั้นนอกเป็นกำแพงดิน นอกคันดินเดิม น่าจะเป็นคูน้ำล้อมรอบแต่ปัจจุบันตื้นเขิน ส่วนกำแพงชั้นในก่อด้วยศิลาแลง   ตัวปราสาทหันหน้าไปทางทิศตะวันออก มีทางเข้าทางเดียว คือ ซุ้มประตูทางทิศตะวันออก นอกกำแพงแก้วด้านทิศตะวันออกเฉียงเหนือมีสระน้ำ      พระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ในอดีตกาลอำเภอวัฒนานครเป็นพื้นที่ที่สมเด็จพระนเรศวรมหาราชได้เคยเสด็จมาประทับในการสงครามแถบดินแดนบูรพา เมื่อปี พ.ศ. 2136 พระบรมรูปประทับยืน ชูดาบเหนือศิรเศียร แสดงพระราชอำนาจในการปกครอง ปกป้องรักษาพสกนิกรของพระองค์      วัดนครธรรม สร้างในสมัยใดไม่ปรากฏ เดิมมีชื่อว่า "วัดสระลพ" ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็นวัดนครธรรม เพื่อให้เป็นมงคลนามแก่ พระครูวิวัฒน์นครธรรม ภายในวัดมี "หลวงพ่อขาว" พระพุทธรูปเก่าแก่อายุกว่า 100 ปี เป็นพระพุทธรูปโบราณนั่งขัดสมาธิสร้างด้วยปูนขาว โดยได้อัญเชิญหลวงพ่อขาวจากวัดร้างบ้านจิก ภายในวิหารพ่อขาวเป็นที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุที่อัญเชิญมาจากวัดเปมะดุลลาราชะมหาวิหาร เมืองรัตนปุระ ประเทศศรีลังกา รอยพระพุทธบาทจำลอง และพระสยามเทวาธิราช      สถานีเพาะเลี้ยวสัตว์ป่าช่องกล่ำบน เป็นแหล่งเพาะเลี้ยงขยายพันธุ์สัตว์ป่าที่หายากและใกล้จะสูญพันธุ์ เป็นสถานีศึกษาวิจัยเกี่ยวกับสัตว์ป่า เป็นแหล่งบริการด้านความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับสัตว์ป่า ภายในสถานีฯ จัดแบ่งพื้นที่เพาะเลี้ยงเป็นสัดส่วนตามชนิดของสัตว์ต่างๆ      น้ำตกเขาตะกรุบ เป็นน้ำตกที่มีความสวยงามอีกแห่งหนึ่ง สองฝั่งทางจะพบพันธุ์ไม้และนกนานาชาติ เหมาะกับการท่องเที่ยวผจญภัยและเชิงอนุรักษ์      โรงพยาบาลวังน้ำเย็น เป็นโรงพยาบาลต้นแบบทางด้านการบำรุงบำบัดสุขภาพด้วยสมุนไพร จำหน่ายยาสมุนไพรและผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติ      หมู่บ้านหัตถกรรมจักรสานล้อมเซรามิก หมู่บ้านแห่งนี้มีการรวมกลุ่มแม่บ้านในรูปแบบสหกรณ์ กลุ่มสตรีสหกรณ์ชัยพัฒนาจำหน่ายผลิตภัณฑ์และสาธิตการทำจักสานไม้ไผ่ห่อหุ้มเซรามิก ซึ่งเป็นเซรามิกไม้ไผ่ที่มีชื่อเสียงในด้านความปราณีต สวยงาม     โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช อันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ เป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ให้แก่นักท่องเที่ยวทั่วไป มีวิทยากรนำชมสถานที่และบรรยายพันธุ์ไม้สมุนไพรชนิดต่างๆ      ตลาดชายแดนบ้านคลองลึก (ตลาดโรงเกลือ) เป็นตลาดการค้าชายแดนที่สำคัญทางฝั่งไทยของพรมแดนในแถบนี้ ร้านค้าในตลาดสร้างเป็นแบบโรงเรือนแบ่งเป็นห้องๆ สินค้าส่วนใหญ่เป็นสินค้าที่มาจากฝั่งเขมร   และจากตลาดไปอีกประมาณ 500 เมตร จะถึงด่านคลองลึกที่เป็นจุดผ่านแดนไปสู่ ตลาดปอยเปต ของประเทศกัมพูชา      ประตูชัยอรัญประเทศ มีลักษณะเป็นป้อม 2 ป้อม อยู่กันคนละฟากถนน โดยป้อมด้านซ้ายยมือรักษารูปลักษณ์เดิมไว้ เพื่อเป็นอนุสรณ์แก่ทหารกล้าที่เสียชีวิตและบาดเจ็บจากการสู้รบบริเวณชายแดนด้านคลองลึก ตัวป้อมมีลักษณะเป็นรูปหกเหลี่ยมด้านเท่า ฐานประตูทำเป็นห้องรักษาการณ์ แต่ชำรุดทรุดโทรมจากภัยสงคราม ได้มีการการบูรณะซ่อมแซมแล้ว ด้านขวามือได้ก่อสร้างเป็นเสมาขนาดใหญ่ ทำด้วยหินอ่อนสลักรูปครุฑพ่าห์ (ธงมีรูปครุฑ)ไว้ด้านบน ใต้ครุฑจารึกคำว่า "ประเทศไทย หันออกไปทางประเทศกัมพูชา      ปราสาทเขาน้อยสีชมพู โบราณสถานตั้งอยู่บนยอดเขาน้อยซึ่งเป็นเขาหินปูน มีบันไดทางขึ้น 254   ปราสาทนี้สร้างในพุทธศตวรรษที่ 12 และมีการบูรณะปฏิสังขรณ์ในพุทธศตวรรษที่ 15   เชื่อว่าเป็นศาสนสถานในศาสนาฮินดู   ประกอบด้วยปราสาทก่อด้วยอิฐ 3 หลังคือ ปรางค์ทิศเหนือ ปรางค์องค์กลาง และวิหารทิศใต้ แต่คงเหลือเพียงปรางค์องค์กลางเท่านั้นที่ยังคงสภาพค่อนข้างสมบูรณ์ ส่วนปรางค์ทางทิศเหนือและวิหารทิศใต้เหลือเพียงฐาน ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานแห่งชาติจากกรมศิลปากร และมีการสำรวจขุดพบโบราณวัตถุโบราณจำนวนมาก      ปราสาทสด๊กก๊อกธม เป็นโบราณสถานที่ใหญ่และสำคัญของจังหวัดสระแก้ว สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในพุทธศตวรรษที่ 15 เพื่อใช้ประดิษฐานรูปเคารพและใช้ประกอบพิธีกรรมตามคติความเชื่อถือในลัทธิศาสนาฮินดู โบราณสถานประกอบด้วยองค์ปราสาท 3 หลัง  ได้มีการค้นพบศิลาจารึก 2 หลัก จารึกด้วยอักษรขอมโบราณเป็นหลักฐานสำคัญที่บ่งบอก ถึงอายุการสร้างปราสาทสด๊กก๊อกธม      ละลุ "ละลุ" เป็นภาษาเขมร แปลว่า "ทะลุ" อันปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่เกิดจากน้ำฝนกัดเซาะ ยุบตัวหรือพังทลายของดิน เนื่องจากสภาพดินแข็งจะคงอยู่ไม่ยุบตัวเมื่อถูกลมกัดกร่อนจึงมีลักษณะเป็นรูปต่างๆ มองคล้ายกำแพงเมือง หน้าผา บ้างมีลักษณะเป็นแท่งๆ พื้นที่กว้างกว่า 2,000 ไร่ แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติแห่งใหม่ของจังหวัดสระแก้ว      สหกรณ์โคนมวังน้ำเย็น จำกัด เป็นแหล่งผลิตน้ำนมใหญ่เป็นอันดับ 2 ของประเทศ มีระบบการจัดการที่ดีจนได้รับการคัดเลือกให้เป็นสหกรณ์ดีเด่นแห่งชาติ ประจำปี 2540      ปราสาทเมืองไผ่ เป็นเจดีย์สมัยทวาราวดีเจดีย์โบราณ สร้างด้วยอิฐก่อทับกันเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ามีมุขยื่นออกมา 4 มุม แกะสลักลวดลายดอกไม้ ลายเครือวัลย์ และรูปคน   เสมาธรรมจักรทำด้วยศิลาเขียว      พระสยามเทวาธิราชจำลอง เป็นรูปจำลองพระสยามเทวาธิราช สร้างโดยพระอุทัยธรรมธารี เจ้าอาวาสวัดป่ามะไฟ   ต่อมาราษฎรได้ร่วมกันสร้างบุษบกเป็นที่ประทับ ปัจจุบันพระสยามเทวาธิราชเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองของชาว อ.อรัญประเทศและชาวจังหวัดใกล้เคียง      วัดอนุบรรพต (เขาน้อย) ภายในวัดมีพระอุโบสถที่สวยงาม ลักษณะแปลกกว่าอุโบสถทั่วไป คือ สร้างเป็นฐานรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส หลังคาทรงไทยยอดแหลมสูงประดับตกแต่งแบบศิลปกรรมไทย และภายในอุโบสถประดิษฐานรอยพระพุทธบาทจำลองเนื้อทองเหลือง      ถ้ำน้ำ เป็นถ้ำที่มีน้ำไหลออกมาทั้งปี ภายในเป็นหินงอกหินย้อยสวยงาม บางบริเวณมีลักษณะคล้ายม่านและยังมีน้ำตกเล็กๆ อยู่ภายในถ้ำอีกด้วย      ทะเลคลองหาด เป็นอ่างเก็บน้ำชลประทานขนาดใหญ่ พื้นที่ 250 ไร่ ทัศนียภาพสวยงาม มองเห็นวิวเขาและสายน้ำ บรรยากาศสบาย เหมาะสำหรับเป็นที่พักผ่อนหย่อนใจ      อุทยานแห่งชาติตาพระยา ลักษณะภูมิประเทศโดยทั่วไปเป็นที่ราบโอบล้อมด้วยขุนเขา เทือกเขาสำคัญของอุทยานฯ คือ เทือกเขาบรรทัดที่ทอดยาวไปทางทิศตะวันออก เป็นกำแพงธรรมชาติกั้นเขตแดนระหว่างไทยกับเขมร บริเวณไหล่เขาเป็นพื้นราบมีพรรณไม้ขึ้นอย่างหนาแน่น สภาพป่าอุดมสมบูรณ์ เป็นป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง และป่าเต็งรัง เป็นแหล่งต้นกำเนิดของลำห้วยหลายสาย มีเส้นทางศึกษาธรรมชาติ      ปราสาทเขาโล้น เป็นปราสาทที่ตั้งอยู่บนยอดเขาโล้นในบริเวณวัดปราสาทเขาโล้น ซึ่งเป็นยอดเขาเตี้ยๆ มีปรางค์ 4 หลัง เหลืออยู่เฉพาะหลังกลาง ที่กรอบประตูหินทรายมีจารึกอักษรโบราณ